Un Grand Militant : MERBAH Moulay

Par ce topic, Ksar-Chellala : une ville et une histoire  voudrait rendre hommage  au Défunt et Grand Militant MERBAH Moulay  et tous les martyrs qui sont tombés aux champs d’honneur,  au nom de l'Algérie. Quel que soit leur appartenance partisane,  on leur doit la liberté et l'indépendance. En ce mois  novembre, une  pensée à tous  ces Héros  qui se sont sacrifiés pour  notre avenir  qui sommes entrain de le vivre.  Que le Grand Allah ait pitié de leurs âmes.  Le Grand Respect  à tous les Moudjahidines et Moudjahidettes qui sont encore vivants parmi nous.

Moulay MERBAH est né le 23 août 1913, dans la commune mixte de Reibell (Ksar-Chellala), au Douar de Serguine ; Il fait carrière dans l’administration judiciaire, où il exerce la fonction d’Oukil, avocat de la défense des affaires musulmanes. Il entre au Parti du Peuple Algérien peu avant  la guerre et accède à des postes de responsabilités en 1944 à Vialar (Tissemsilt), où il est vice-président de la section locale du parti. Le 24 novembre 1944, il est interné au camp Bossuet (Oranie) pour activités nationalistes jusqu’en mars 1945. Il est déporté  en résidence forcée en avril 1945, à Palikao (Oranie), à la suite des événements du 18 avril 1945 de Ksar Chellala. Après les manifestations du 08 mai 1945 et les massacre qui ont suivi, Moulay MERBAH est soumis à un régime de résidence forcée encore plus sévère jusqu’à l’amnistie générale de l’été 1946. Candidat du MTLD à l’Assemblée Algérienne en 1948, il est battu au deuxième tour, à la suite de trucages électoraux. Poursuivi pour infraction au décret Régnier, il est condamné le 22 avril 1948à Mascara à un an de prison et 30.000 francs d’amende pour propagande anti-française. Moulay MERBAH fait appel et est relaxé en octobre 1948 par suite de l’abrogation du décret Régnier. Il est candidat MTLD à Reibell (Ksar Chellala) au conseil de  la République en novembre 1948 (Non élu). Il est révoqué par l’administration coloniale de ses fonctions D’Oukil  le 15 décembre 1948. C’est à cette époque que Moulay MERBAH entre au Comité central du MTLD. Le 17  juin 1951, il est candidat aux élections générales à Alger (Non élu). Le 28 mars 1953, il est condamné à quatre mois de prison et 100.000 francs d’amende par la sixième chambre correctionnelle d’Alger, pour atteinte à la sureté extérieure de l’Etat  au sujet de l’article paru dans Algérie Libre (n°47) qui relate des meetings organisés par le Front Algérien  pour la défense et le respect de la liberté.

Au deuxième congrès du MTLD  (Avril 1953), il lit le message de MESSALI et devient son porte-parole au sein de la direction. Il prépare avec MESSALI et FILLALI le message à la conférence fédérale du 27 décembre 1953 pour porter les divergences qui  existent  dans la direction à la connaissance des militants de France. Le 27 février 1954, Moulay MERBAH est démis de sa fonction de vice-président du Comité Central qui confie à MESSALI le soin de gérer les affaires courantes. Il est coordinateur de la Délégation Provisoire du MTLD au Congrès   des Messalistes tenu à Hornu (13 au 15 juillet 1947), Moulay MERBAH lit à la tribune l’intégralité du rapport que MESSALI à rédigé. Il est élu membre du Bureau Politique issu du congrès. Arrêté dans la nuit du 1^er au 02 octobre 1954, Moulay MERBAH est torturé (supplice de la baignoire) et n’est conduit que le 05 novembre devant le doyen des juges d’instruction. Son avocat, M.Pièrre  STIBBE, entre en contact avec lui le 09 novembre 1954. Le 14 juin 1955, le tribunal correctionnel d’Alger Le condamne à six mois de prison et 500.000 francs d’amende  pour atteinte à la sécurité extérieur de l’Etat. Libéré lors de l’été 1955, il quitte l’Algérie et milite au Mouvement National Algérien  en France où il prend part à l’organisation des grèves du 08 octobre 1955, il reçoit les membres de la commission ouvrière de l’ex MTLD qui veulent créer une organisation syndicale. Il les pousse à agir rapidement et leur promet le soutien financier du M.N.A..

Le 19 avril 1956, il passe clandestinement la frontière franco-belge et devient responsable international du M.N.A. à l’extérieur. Arrêté puis relâché en Suisse pour activités politiques en juillet 1956, il représente le M.N.A. auprès des délégations de l’O.N.U. à New York.  A l’été 1957, il entreprend une tournée au Moyen Orient et se rend dans les principales Capitales des pays Arabes. En septembre 1957, il rédige un aide mémoire soumis aux Nations Unies, sur la Question Algérienne.  Le 29 avril 1959, Moulay MERBAH est arrêté en  Allemagne pour activités politiques et est expulsé le 19 avril 1960. Le 17 juillet 1962, il adresse une lettre à MESSALI dans laquelle il menace de démissionner du poste de secrétaire général du Parti du Peuple Algérien (reconstitué en 1962), s’il n’obtient pas la convocation rapide d’un congrès  de l’organisation. Le 31 octobre 1962, Moulay MERBAH retourne à Alger pour prendre contact avec le Bureau Politique du Front de Libération Nationale en vue de la réconciliation des nationalistes algériens.  Arrêté puis libéré, il devient avocat à Médéa puis à Chlef ( El asnam, ex Orléansville). Il nous quitte le 19 Décembre 1997…

Que le Grand Allah répande sa clémence sur notre Héros MERBAH Moulay.

Source d’informations : Dictionnaire biographique de Militants Nationalistes Algériens (ENA-PPA-MTLD de 1926 au 1954)

علم من اعلام مدينة قصر الشلالة : الاحسن درويش   

هوالاحسن ابن احمد بن محمد بن احمد بن محمد الدرويش بن الكوثر ,و ينتهي نسبه هذا الى جده الثامن سيدى عيسى بن امحمد الولي الصالح دفين مدينة سيدي عيسى بولاية المسيلة اليوم و امه زينب بنت عبد القادر (الهس) بن سيدي ابي التقى دفين مدينة قصر الشلالة , بولاية تيارت اليوم , و ينتهي نسبه هذا ايضا الى سيدي عيسى بن امحمد الولي الصالح المذكور اعلاه. ولد الاحسن رحمه الله سنة 1932 ببلدية سرقين( ولاية تيارت)حيث يقطن أباؤه و أجداده هناك منذ قرون ,و لما بلغ سن السادس ادخله ابوه رحمه الله كتاتيب القران فحفظ القران و تضلع في مبادئ العربية من نحو و صرف و شعر و ادب حتى بلغ ما بلغ في ذلك و لما بلغ سن العشرين ارسله ابوه الى زاوية الهامل ,زاوية الشيخ سيدي محمد بن ابي القاسم رحمه الله و الموجودة بدائرة بوسعادة ولاية المسيلة اليوم , و هناك شرع الشاب مباشرة في تلقي قراءة الفقه و النحو و ذلك عن الشيخ حسن و السيد بن عزوز القاسمى المدرس بالزاوية القاسمية و بقي هناك لمدة سنتين متتابعتين - و تحت رعاية الله و رعاية ابيه الذي كان يتعهده المرة بعد الاخرى هناك مما الفت اليه نظر شيخ الزاوية رحمه الله سيدي مصطفى بن الحاج امحمد ورعاه رعاية خاصة رفقة ابنائه الشيخ سيدي خليل رحمه الله و الشيخ سيدي احمد بن عزوز رحمهما الله ،فظهرت ملامح جديدة على هذا الشاب و اصبح شغلة في الحفظ و الاتقان و قد شهد له بذلك كل رفاقه و شيوخه فحفظ كتاب الصلاة و الزكاة من كتاب فقه خليل بن اسحاق المصري المالكي و تاهل في الافتاء فيه و في غيره مما درس هناك ،حتى صار الكثير يرجعون اليه في قضاياهم . وفي سنة 1954 انتقل الى مدينة تاخمارت بولاية تيارت بزاوية بن ابراهيم الحاج محمد وهناك اتصل بالعديد من العلماء وشيوخ الزوايا وعلى رئس هؤلاء العلماء الشيخ سيدي ابو الانوار الاخضري الذي درس عنه النحو والصرف البلاغة ولما شبت ثورة التحرير وفي بدايتها اعتنق ميدان الجهاد والنضال وفي ربيع 1956 اتصل به المجاهدون في منزله بسرقين قصر الشلالة اين اعطوه مبادئ جبهة التحرير وجيش التحرير فأخذ المسؤولية بكل عناية وجد واجتهاد رغم ماكان يسود هذه الجهة ويخم على سكانها من خلافات وخصومات بين المجاهدين فيما بينهم وبين المناظلين المدنين فيما بينهم كذلك فكانت الاعمال صعبة لا تطاق الامر الذي أد بـــه الى ان يلقى عليه القبض من طرف الاستعمار .فعذبوه ونكلوا به وشددوا عليه الحراسة وبعناية من الله لم يدم سجنه طويلا واطلق سراحه فوجد الخلافات قد اشتعلت اكثر بين الاخوة المجاهدين فكان رحمه الله واسع الاظطلاع في الاجهاد من اجل الجزائر خارجيا وداخليا.فعرف كيف يناضل وكيف يعامل الغالطين الذين حاولوا عرقلة عمله الكثير من المرات لانه الشاب الذي يحسن الثقافة والسياسة معا مما زاد في ذلك من الحقد والحسد عليه من طرف الفرنسيين الانذال ومعاونيهم الارذال الذين تعاونوا على القاء القبض عليه مرة اخرى فعذبوه ونكلوا به في شوارع مدينة قصر الشلالة مما اثر على صحته فمرض مرضا شديدا السبب الذي ادى الى اطلاق سراحه وهكذا لم يهدئ ولو يوما واحدا عن العمل في الجهاد والنظال والمقاومة معتقدا ان الجهاد فرض وان الشهيد موعده الجنة وقد عشنا معه هذه الضروف كلها فكان يجمع الاسلحة والمؤونات والالبسة والادوية وغيرها ويرسلها للمجاهدين من اسبوع الى اخر هكذا حتى نالت الجزائر استقلالها وهو في الجهاد والنظال والفداء رحمه الله. بعد الاستقلال شمر هذا الشاب على ساعديه وانتسب الى التعليم الرسمي بوزارة التربية الجزائرية واصبح المعلم الناجح والمدير الناشط ثم المستشار البارع فتخرج عنه الكثير من العلماء والكتاب وقد ساعدته الضروف التي عاشها بعد الاستقلال ان يتصل بكثير من العلماء والفلاسفة والشعراء والكتاب من الجزائر وخارج الجزائر من ابرزهم الشيخ الجليل محمد متولي الشعراوي المصري الجنسية الذي نزل عنده رفقة زمرة من العلماء وهذا هو دأبه في مجالسة العلماء وكان يحسن الفرنسية مما ساعده على مخاطبة الجميع فكان قبل هذا قد انتسب الى مدرسة التربية والارشاد الموجودة بقصر الشلالة انذاك ،والتي كانت تابعة لجمعية العلماء المسلمين فعلم بها سنتين كلهما عمل جاد وعطاء صالح ولاعجب في هذا لانه من اسرة عريقة في الحسب والنسب والعلم كما بينا ذلك واشرنا اليه ،فقد كان ابوه احمد من حملة كتاب الله متمتعا بمبادئ العربية متضلعا فيمايجب عليه من فقه العبادة. اما جده محمد الدرويش فهو ذلك العالم الفقيه الحامل لكتاب الله بكل القراءات وهو الامام المعتمد في زاوية الهامل عند شيخها سيدي محمد بن ابي القاسم،وكان يباري به وبقراءاته كل من يأتي الى هاته الزاوية زائرا او مختبرا من مغاربة وتونيسن وجزائريين وغيرهم فشاع سيته في كل ربوع الوطن وخارجه وهذا بشهادة الكثير من كبار العلماء الذين عايشوه وكانوا معه بهذه الزاوية . اما جده لامه فهو عبد القادر فراج الملقب بالهس قاض قضاة الجهة في زمانه ،فهو ذلك الرجل الصالح التقي النقي الذي شهد له الجميع بالتقى والصلاح ، فكان الاحسن هذا نبراس المجالس في المحافل والمناسبات ،فهو المقرء والمحدث والمرشد وقد نال هذا بمحبته للناس رحمه الله واحسن اليه وبمحبتهم له . وهكذا تشاء الاقدار بعد هذا كله ياتي هادم اللذات بغتتا يأخذه من بيننا ومن بين احضان الجزائر وهو كله عطاء وحلم وعلم وعطف وحنان ،بحادث سيارة في يوم 20جويلية 1989 عن عمر يناهز 57 سنة يلتحق بالرفيق الاعلى رحمه الله ،وهكذا وبشهادة جمع غفير يومها وقبل ساعة واحدة من الحادث كان يحضر مناسبة خطبة زواج فرفع يديه الى السماء يدعو هو والذين يؤمنون عنه وهو يقول (-اللهم اجعل خير اعمالنا خواتمها وخير ايامنا يوم لقاك-)وبعدها وبنصف ساعة توفاه الله بعد ان صلى صلاة الضهر . خلف اربع ابناء وسبع بنات وهم على اثره ان شاء الله مهتدون. كان الاب المربي والاخ الوفي الصادق والاستاذ المعلم البارع جزاه الله عنا خير الجزاء وحشره مع النبيين والصديقين والشهداء والصالحين وحسن اولائك رفيقا.اللهم امين . مقال من تقديم ابنته الكبرى (دويش خضراء،زوجة تاجر) مؤخوذ من كتابه "السبع الموبقات"تحقيق الاستاذ يحيى درويش الشلالي.

Saâd DAHLAB, le diplomate de la Révolution.

30 septembre 2013, 20:26

Posté par  Le Quotidien  d’Algérie, le  26 avril 2013  
L’anniversaire du 19 mars 1962 et le rôle de Saâd Dahlab dans les accords d’Evian
Par Benyoucef BEN KHEDDA

Bismillah
L’itinéraire de Saâd Dahlab Du militant au diplomate
J’ai connu Saâd Dahlab au collège colonial de Blida, devenu après l’indépendance Lycée Ibn Rochd. C’était en 1934, au cours de la rentrée scolaire, en classe de quatrième. Il venait de Médéa où il avait fréquenté le Cours complémentaire.
Ce qui m’avait frappé chez lui, d’emblée, c’était sa simplicité, son langage franc et direct, ses yeux pétillant d’intelligence et de finesse, son ton humoristique, et son optimiste indéfectible.
Il parlait l’arabe du Sud, si proche de l’arabe classique, avec cet accent du terroir, le guebli, qui lui donnait sa saveur particulière.
Dans les moments de spleen, il se laissait aller à chanter le fameux ya’ya’ propre aux habitants des Hauts Plateaux, plein de philosophie sur la vie et la condition sociale de l’Algérien. J’en ai retenu ces deux vers :
انظر شوف على يمينك و شمالك
غيرك طائر فى السماء و انت بارك
« Observes ! Dirige ton regard à droite et à gauche,
« L’Autre (l’Etranger) vole dans le ciel, et toi, tu demeures collé au sol. »
C’est lui qui m’avait initié au nationa-lisme.
Un jour, dans la capitale, il m’invita au café Tlemçani, dans la Basse-Casbah, connu pour être fréquenté par les nationalistes. Le serveur utilisait son comptoir beaucoup plus pour répandre les idées de l’Etoile que pour servir la clientèle ; il maniait à merveille la langue arabe ; c’était un Biskri et les Biskris sont connus pour être d’excellents arabophones.
Au collège, il y avait Mohammed-Lamine Debbaghine, notre aîné dans le nationalisme. Il vivait plutôt retiré. Il nous arrivait Dahlab et moi de l’approcher.
En 1936 – 1937, à l’avènement du Front populaire en France, un gouvernement de gauche fut porté au pouvoir. On en ressentit les effets : l’Etoile redevint légale et son journal El-Ouma circulait librement en Algérie.
Mohammed Lassaker était un élève externe au collège. Il nous mettait au courant, nous les internes, de ce qui se passait dehors, en fait d’activités politiques. Il était le responsable de la section de Blida de l’Etoile nord-africaine. Il arborait sciemment une cravate verte ornée d’un croissant et d’une étoile rouges comme pour défier l’Administration du collège.
En cette année, 1936 ou 1937, un événement nous marqua profondément. Nous étions en classe quand soudain entra inopinément le Principal de l’établissement, Mr Jacquin. C’était un homme de droite, ouvertement hostile à l’accès des jeunes Algériens à l’instruction. Porté sur l’alcool, il lui arrivait de dépasser la dose. Ce jour-là donc, il se fendit d’un discours qui nous était directement adressé. Nous étions en tout quatre Algériens au milieu d’une vingtaine d’Européens.
« Vous, les indigènes, nous dit-il, vous voulez vous instruire pour mieux nous poignarder…
« Vous êtes des poignards qu’on aiguise contre la France…
« Quand vous pensez que Lassaker est le secrétaire général de l’Etoile nord-africaine à Blida !… » termina-t-il en s’adressant à l’assistance.
Ces paroles nous avaient choqués. Dahlab saisit sa belle plume et rédigea illico un article qu’il envoya au journal El-Ouma paraissant à Paris. Et c’est avec une grande émotion que nous le relûmes quelques temps après. « Tu vois la vertu de l’imprimerie » me lança Dahlab non sans fierté.
Une fois le Bac obtenu, Dahlab ne put continuer ses études, faute de moyens.
Le militant
Avec la Guerre mondiale qui éclate en 1939, Dahlab s’engage davantage dans la lutte anticolonialiste.
En 1942, le Anglo-américains débarquent en Afrique du Nord. Ils en chassent les Allemands et les Italiens qui y avaient pris pied militairement. Ils véhiculent des idées de liberté et de démocratie qui ont un large écho chez les peuples du Maghreb. Messali est libéré de Lambèze (Tazoult), ainsi que d’autres détenus. Il est assigné à résidence, à Boghari d’abord, à Ksar Chellala ensuite. Dahlab est à ses côtés. Il lui sert parfois de secrétaire. Il est littéralement envoûté par la personnalité du Zaïm.
Un mouvement d’union se développe autour d’une nouvelle formation, les AML : Amis du Manifeste et de la Liberté. Il comprend outre les éléments PPA, qui étaient ses principaux animateurs, des membres de l’Association des Oulamas de Cheïkh Bachir Ibrahimi et des élus, amis de Ferhat Abbas. Celui-ci est le président des AML qui tien-nent leur congrès en mars 1945. Dahlab y participe à titre de représentant de la section de Ksar Chellala.
Le mouvement couvre en quelque mois l’ensemble de l’Algérie, ce qui inquiète grandement la grosse colonisation et la détermine à verser dans la provocation. Le 18 avril 1945 Messali est enlevé par l’armée française et transféré par avion au Congo-Brazzaville où il est déporté. Les militants de Ksar Chellala réagissent. L’émeute s’empare de la rue. Des arrestations s’en suivent. Dahlab fait partie du lot.
De la prison Serkadji où il est enfermé, Dahlab m’écrit, toujours plein d’humour (ce qui révèle un moral élevé) :
« Arrêté, moi, pour rébellion ? », et il ajoute ce jeu de mots : « rebel et lion ».
En 1946, le gouvernement français proclame l’amnistie générale. Les détenus sont libérés et Messali revient en Algérie. Il s’installe à Bouzaréah. Sous son égide, le PPA participe aux élections au Parlement français en novembre 1946. Dissous en 1939, le Parti présente ses candidats sous une nouvelle appellation : Mouvement pour le triomphe des libertés démocratiques (MTLD).
En 1953, Dahlab est désigné membre du Comité central du PPA-MTLD. Il y accède en pleine crise entre ce dernier et Messali. Il use de toute son énergie et de sa diplomatie auprès de celui-ci pour éviter la scission du Parti, mais hélas le Zaïm était décidé à se « débarrasser » du CC et à se proclamer « Président à vie ».
Début 1956, Abane, à Alger, a pris l’initiative d’une rencontre au sommet des dirigeants du FLN. Il est à la recherche de quelqu’un à envoyer en mission auprès de Youcef Zighout. Je lui propose Dahlab qu’il accepte volontiers, le connaissant de longue date. L’idée d’une rencontre entre hauts responsables du FLN est favorablement accueillie par le chef de la zone du Nord-constantinois du FLN-ALN. Le Congrès de la Soummam se réunit le 20 août 1956 et désigne le CNRA (Conseil national de la Révolution algérienne) – en quelque sorte le Parlement du FLN -, ainsi que les cinq membres de son organe exécutif : le CCE (le comite de coordination et d’exécution) : Abane, Ben M’hidi, Krim, Dahlab et Ben Khedda (les deux derniers en leur absence).
Le CCE siège à Alger de septembre 1956 à février 1957. Il eut à faire face à une terrible répression : celle de la 10e division de parachutistes de Massu ; ce qui le contraignit à quitter la capitale, puis, le territoire national.
Le CNRA, réuni au Caire procéda au remaniement du CCE d’où Dahlab est éliminé et mis à la disposition de Ferhat Abbas, membre de la nouvelle direction, en qualité de responsable du département de l’information.
En 1958, Dahlab fait partie de la délégation désignée par le GPRA pour une mission en Chine.
Les négociations entre le GPRA et le gouvernement français
En 1961, les négociations entre le GPRA et le gouvernement français sont ouvertes officiellement. Dahlab va en être l’élément moteur. En août de la même année il est ministre des Affaires étrangères du GPRA, ce qui lui donne plus de poids aux pourparlers avec le partenaire français.
L’appel aux armes du Premier novembre 1954 n’a jamais fermé la porte aux négociations, bien au contraire. Les premiers contacts entre le FLN et le gouvernement français eurent lieu à plusieurs reprises de façon secrète et officieuse courant 1956.
C’est seulement en février 1961 que débuteront officiellement les vraies négociations avec la France. Elles se poursuivront pendant plus d’an, jusqu’au cessez-le-feu du 19 mars 1962.
C’est qu’entre temps de Gaulle était revenu au pouvoir, et son discours du 16 septembre 1959 sur l’autodétermination allait imprimer une nouvelle tournure au conflit algérien.
Divergences algéro-françaises
Le lutte héroïque de notre peuple conjuguée à la pression internationale avait mis de Gaulle dans l’obligation de proposer des mesures concrètes pour résoudre le conflit algérien qui coûtait de plus en plus cher à la France et la menaçait jusque dans son unité nationale. Sous quelle forme ? Par l’autodétermination, c’est-à-dire l’organisation d’un référendum portant sur trois options : l’indépendance, l’association, la francisation.
De Gaulle, tout en rejetant l’indépendance et la francisation, choisit l’association « le gouvernement des Algériens par les Algériens en union étroite avec elle (la France) pour l’économie, l’enseignement, la défense, les relations internationales ». C’est l’autonomie interne, c’est-à-dire la souveraineté limitée. Comme si cette limitation ne suffisait pas, de Gaulle fractionne la nation. Il conçoit des régions autonomes sur la base de communautés ethniques organisées suivant un régime de type fédéral « afin, dit-il, que les communautés diverses, française, arabe, kabyle, mozabite etc., qui cohabitent dans le pays, y trouvent des garanties quant à leur vie propre et un cadre pour leur coopération ». Nous sommes ainsi en présence d’un système fédéral qui, plus est, se trouve arbitrairement fondé sur une visée discriminatoire, à la fois ethnique et régionaliste, aboutissant en fait au morcellement géographique de l’Algérie et à la fragmentation de son peuple.
A ce concept diviseur, le GPRA oppose celui de la nation algérienne formée d’un même peuple, façonnée depuis des siècles par une histoire et une culture arabo-islamique communes qui ont donné à l’Algérie son vrai visage et sa personnalité renforcée dans la lutte anticolonialiste. Aux côtés de ce peuple, une communauté dominante : la minorité européenne qui tient à la pérennisation de ses privilèges colossaux, et dont le statut futur doit être réglé, au gré du GPRA, dans le cadre d’un Etat algérien unitaire et souverain.
De Gaulle agite en outre la menace de la partition au cas où les Algériens se prononceraient pour l’indépendance. Le Sahara resterait alors sous domination française à cause de ses richesses en pétrole, ce pétrole qui sera la cause d’une prolongation de la guerre de trois ans.
Pour l’autodétermination et son organisation ce sont « toutes les tendances politiques » qui seraient représentées. C’est l’idée de « table ronde » qui est reprise et non le principe d’un FLN « représentant unique de la Résistance » .
Le désaccord est profond entre la conception gaulliste de l’autodétermination et celle du GPRA. Pour ce dernier, il y a des conditions politiques et militaires à remplir avant d’arriver à l’autodétermination. Il faut qu’il y ait cessez-le-feu d’abord, et le cessez-le-feu ne peut se concevoir sans l’accord préalable sur ses conditions.
Les premiers contacts entre délégués français et délégués du GPRA se solderont par l’échec de Melun (25/29 juin 1960) où de Gaulle demande ni plus ni moins la capitulation de l’ALN, rejetée ipso facto par le GPRA. Ce sont les manifestations populaires d’Alger et des grandes villes sous le drapeau du FLN, en décembre 1960, qui pousseront les Français à s’asseoir de nouveau autour d’une table pour les discussions avec le FLN. Commencées à Lucerne en Suisse le 20 février 1961, deux mois après ces événements historiques, elles feront apparaître des divergences fondamentales entre les deux délégations dont voici l’essentiel:
L’ordre public demeure toujours assuré par les forces françaises, « Le Sahara ? Pas question, réplique Pompidou, le représentant de De Gaulle, aux délégués du GPRA ; il ajoute : « Le Sahara, c’est une mer, elle a ses riverains ; l’Algérie, c’est un de ses riverains et la France se doit de les consulter tous ». Le problème de l’armée française est laissé à part ; Mers-El-Kébir est revendiqué comme propriété française, à l’image de Gibraltar, enclave britannique en territoire espagnol. De Gaulle ne veut pas entendre parler « guerre », pas plus que de « cessez-le-feu », mais de « trêve ». Une fois la trêve négociée, dit-il, il y aurait une déclaration du gouvernement suivie de celle du GPRA condamnant le « terrorisme » « ou tout acte de violence ». Les « cinq » ministres emprisonnés seraient libérés alors et participeraient aux négociations.
Le GPRA refuse de discuter séparément du cessez-le-feu et des garanties d’application de l’autodétermination. Il ne veut pas réitérer Melun. Il rejette la « trêve » qui est la cessation des actions militaires entre deux parties, tandis que le cessez-le-feu règle au préalable les problèmes politiques et militaires, et n’est que l’aboutissement de discussions plus ou moins longues. Il repousse l’idée des « tendances » qui est un moyen de division afin d’isoler le FLN et rejette naturellement la partition du territoire.
A Lucerne, donc, les points de vue entre le GPRA et de Gaulle sont aux antipodes les uns des autres tant sur les solutions préconisées que sur la démarche envisagée pour y parvenir. De telles divergences, profondes, quasi-irréductibles, peuvent être résumées ainsi :

De Gaulle                                                                                                                          
 -Autonomie interne
 -Algérie amputée du Sahara
 -Morcellement de l’Algérie en ethnies
 -Table ronde
 -Trêve

GPRA
-Pleine souveraineté.
-Intégrité du territoire, Sahara compris
-Unité de la nation algérienne : 
un seul de culture arabo-islamique, et une minorité  européenne  étrangère.
-Le FLN, interlocuteur unique.
-Cessez-le-feu.

Ainsi apparaît la conception gaulliste de « l’association » : une Algérie amputée de son Sahara, avec une présence militaire française garante des privilèges économiques de la France et de la minorité européenne fixée en Algérie . Cela explique pourquoi de Gaulle réclamait au profit de cette minorité la double nationalité, algérienne et française, que, d’emblée le GPRA rejeta.
On a prétendu que les accords d’Evian contenaient un certain nombre de dispositions secrètes. J’affirme qu’il n’y a jamais eu de clauses secrètes passées entre le GPRA et le gouvernement français. Ces accords sont tels qu’ils ont paru intégralement et publiquement le 19 mars 1962.
Si après l’indépendance, le gouvernement algérien a pu signer un quelconque accord sur les armes chimiques ou bactériologiques c’est à lui qu’il incombe de répondre et de fournir toutes explications utiles à cet égard.
En fin de compte, ne cessons jamais de le rappeler : les négociations algéro-françaises se sont terminées par une immense victoire de l’Algérie : son indépendance totale dans l’intégrité absolue de son territoire.
Une victoire considérable
La victoire du peuple algérien, on ne le répètera jamais assez, s’est terminée par le retrait d’une armée d’occupation de 500 000 hommes appuyés par 200 000 supplétifs ( soit environ un soldat pour huit Algériens). Elle a acculé un million d’Européens enracinés dans le pays depuis plus d’un siècle à un départ massif vers la France. Surtout, elle a contraint la France à reconnaître solennellement à l’Algérie sa souveraineté nationale, pleine et entière, sans amputation d’aucune partie de son territoire, notamment celle du Sahara que les Français voulaient nous ravir.
Le peuple algérien a triomphé par la grâce de Dieu, et par l’engagement, l’abnégation et le savoir-faire de militants de la trempe de Dahlab. Membre de la délégation FLN aux négociations d’Evian, Dahlab a su donner la mesure de ses talents qui étaient aussi immenses que divers. Fin diplomate, l’intelligence constamment en éveil, il avait l’art d’user de son humour irrésistible pour débloquer les situations les plus ardues. Plein d’allant et de ténacité sous des dehors d’homme affable et réputé pour sa convivialité et la vivacité de son esprit, il fut sans conteste, parmi les artisans de la victoire de notre cause à Evian, celui qui avait le plus impressionné les Français par la pertinence de ses analyses, de son sens aigu des enjeux, l’habileté de ses interventions, et son pragmatisme plein de bon sens.

Quelques traits de caractère de Saâd Dahlab
Saâd Dahlab était sans complexe ; il défendait avec assurance la cause algérienne parce qu’il la considérait comme la cause juste par excellence. Il estimait de son devoir d’expliquer la légitimité du combat mené par le peuple algérien au nom de son idéal d’indépendance et de ses valeurs arabo-islamiques. Il se dépensait à cette tâche avec une fougue et un brio qui pouvait ébranler les plus réticents de ses interlocuteurs. Que ce soit devant des personnalités internationales comme Matteï, magnat italien du pétrole et président du groupe l’ENI, ou devant Louis Joxe, chef de la délégation française aux pourparlers d’Evian, il savait à la fois séduire et jouer serré sans jamais perdre de vue que les dissensions entre responsables de la Révolution ne devaient en aucun cas nuire aux objectifs primordiaux de la négociation.
Matteï
C’était au cours du voyage en Chine de la délégation du FLN en 1958. De retour de Pékin celle-ci devait se rendre à Moscou. Se trouvant en transit à Omsk, en Sibérie, en attente de l’avion qu’elle comptait emprunter pour rallier la capitale russe, elle fut, à cause du mauvais temps, obligée de prolonger de trois jours son séjour forcé dans cette ville. Comme les autres voyageurs, les membres de notre délégation descendaient souvent dans la salle commune de l’hôtel afin de savoir quand enfin ils reprendraient l’avion. Dahlab avait, entre temps, lié connaissance avec Matteï. Un matin, il l’aperçut de loin. Ils se reconnurent et se dirigèrent l’un vers l’autre comme si ils se connaissaient depuis longtemps ; et  Dahlab de s’écrier : « Hein, Mr Matteï ! Qui l’eût dit : Matteï, le capitaliste, et le FLN, révolutionnaire, tous deux vers un seul but : Moscou. » Et Matteï d’éclater de rire.
A partir de ce jour, Matteï devenait un allié du FLN; il arriva à Rome où il téléphona à Tayeb Boulahrouf, notre représentant en Italie. Il lui fut d’une aide précieuse dans les milieux politiques italiens.
L’art de la métaphore
Saâd Dahlab avait l’art de présenter la situation la plus désespérée sous une forme métaphorique et gaie, qui mettait tout le monde à l’aise.
En 1954, la crise qui oppose le Comité central à Messali au sommet du PPA-MTLD avait atteint des proportions insoupçonnées ; la scission se propageait à grande vitesse. A Ksar Chellala, la kasma du MTLD avait basculé entièrement dans le camp messaliste. D’Alger, nous téléphonons à Dahlab :
« Allo, Si Saâd ! Comment ça va chez vous ? Quelle est la situation ?
- Et bien, voilà, répond-il, en fait de centralistes, il n’y en a que deux : votre humble serviteur, et son épouse. »
Le diplomate
Saäd Dahlab n’avait pas 40 ans de diplomatie derrière lui comme Louis Joxe, son partenaire français. Il ne sortait pas d’une université prestigieuse, mais il ne se laissait pas impressionner pour autant par les titres de ses interlocuteurs. C’était le militant formé à l’école du PPA pour qui seul comptait l’intérêt de l’Algérie et de son peuple ; il était sans complexe et agissait avec un bon sens remarquable.
Le Sahara « français »
Au cours d’une des nombreuses séances de négociation, les deux délégations, algérienne et française, sont réunies, la première présidée par Krim, la seconde par Joxe. La discussion piétinait car elle concernait un « gros morceau » : le Sahara. Les Français soutenaient mordicus que le Sahara n’est pas algérien, mais « français » en apportant à l’appui de leur thèse force lois, décrets, règlements et un tas d’autres considérations sociologiques. Un membre de la délégation algérienne, avocat de profession, se met à leur répliquer en faisant appel aux arguments d’ordre juridique, terrain où les Français sont imbattables. Dahlab intervint alors pour déjouer le piège :
« Messieurs, dit-il en s’adressant à ses vis-à-vis, depuis plusieurs séances vous essayez de nous faire croire que le Sahara est français. En vertu de quelle loi ? La loi française ? Mais bon sang ! Nous ne reconnaissons pas cette loi ! Pourquoi croyez-vous que nous avons pris les armes ? C’est pour nous dresser contre cette loi, et les autres, tout aussi injustes. D’ailleurs vous nous appelez les « hors-la-loi », n’est-ce pas ? Oui ! Nous sommes des « hors-la-loi ». Mais contre la loi française qui régit notre pays. Donc si vous êtes sérieux laissez cette loi de côté. Discutons de la paix en Algérie. (Et là Dahlab fait diversion sur la rencontre entre Khrouchev le numéro 1 soviétique et son partenaire américain Kennedy réunis à Vienne sur le thème de la Paix dans le monde).
Après l’intervention de Dahlab, les délégués français se regardèrent mutuellement et se turent. Ils n’insistèrent pas.
Dahlab et la tactique du harcèlement
Il faut dire que pour Joxe la tâche n’était pas facile. Il était soumis par Dahlab à la tactique du harcèlement sur les questions secondaires où il mettait les nerfs de son partenaire à dure épreuve tout en demeurant ferme sur les positions-clefs du FLN : Sahara, souveraineté nationale, refus de la double citoyenneté à la minorité européenne. A ce propos Dahlab relate dans son livre « Mission accomplie » : « Un jour Mr Joxe exténué, arracha d’un geste vif de la main gauche, ses lunettes et les déposa devant lui, en jetant de la main droite son stylo au bout de la table : c’est un geste qui nous devenait familier chaque fois qu’il était en colère ou feignait de l’être. « Depuis quarante ans grommela-t-il, je noue et je dénoue des ficelles cassées, je n’ai jamais vu une négociation pareille » ! Je lui répliquai doucement de la manière la plus détendue possible « mais, monsieur le Président, c’est la première fois que vous négociez avec des Algériens ! » Il esquissa un imperceptible sourire en s’armant de nouveau de ses lunettes et de son stylo. »
Le 19 mars 2002
Benyoucef Ben Khedda

ابـــــو ســلـهــــــام ألفــاطـمـــــي

إذا مـا جـعـلــت من الطــريــق الشـرقي  بابا تـدخل من خـلاله  مـدينــة  قـصـــر الشــــلالـة  تبدو لـك من أول وهــلة أنـهـا هــادئـة  هــدوء الجـبـل الـذي تـقــع عـلى سـفحــه ، أين بـهـا  أنــاس لا يـحمــلون من البـسـاطـة  إلا قـلـيـلـهـا ومـن الـتـرفـع  مـا يـجـعلك تضن و كأنهم يترقبون حدوث أمر لا يدركه أحد سواهم، الشيء الذي يطير بخيالك بعيدا لينسج حوله مشاعر قوية تدعوك إلى طلب مجالستهم و كأنك على علاقة بهم منذ أمد بعيد

فبرغم الموقع المنعزل للمدينة الجاثمة بين ماضي سياسي عظيم ضمته أوراق الحركة الوطنية ذات يوم، وحاضر متناقض حبكته يد الماضي الذي لولاه ما انطوى تاريخها بين رفوف مكتبة النسيان و أدراج تصفية الحسابات التي لم تكن في حد ذاتها العائق أمام العظماء من أمثال أبي سلهام الفاطمي، هذا العالم الذي استقر به المقام بين أهلها مدة من الزمن فكان فيهم السراج المنير والإمام المرشد.

إن الحديث عن واحد كهذا العلامة القدوة، للأمر يوحي بالتأكيد إلى عجز اللسان عن التعبير، والقلم من التسطير، وليس من السهل أبدا إيفاء الرجل حقه والإحاطة بمناقبه كلها، لكن وحتى لا نخطأ في حقه أو نتجاهل ما حباه الله من علم و تبصر لا يسعنا إلا أن ننوه بفيض علمه ونغرف من ماء بحره ولو شذرات قليلة نلج بها عتبة الزمن حتى لا تكن آثاره نسيا منسيا ونحسب يوما من المفرطين غير المبالين لقيمة العلم والعلماء.

صفاته

للرجل سيمات علم تأخذه من كل جانب وتميزه عن غيره بتلك الهيئة التي كان يحملها بين عبارات التواضع والاجتهاد الدائم في السعي إلى نشر العلم بين المتعلمين.

كان حافظا للقرآن، فصيح اللسان، مدركا لكل ما يتفوه به من لغة وبيان، فإن نسب بيتا من الشعر إلى شاعر ما في ذاك هو الصدق بعينه، وإن قال قال الشاعر فاعلم أن ذلك من نتاج ما جادت به قريحته ، وإذا ما سألت عنه كل من عاصره أو تشرف بزمالته أبلغك عن مليون و مائتين وخمسة وسبعين ألف بيتا من الشعر كان يحفظها.

إن  الشيخ العالم أو الخزانة المتنقلة كما يحلو للذين ممن عرفوه بتسميته، قد استغل فترة ترحاله بين المغرب و تونس و مصر و سوريا في التعرف على كثير من أهل الفضل على هذه الأمة ، فكان متأثرا بمجدد القرن العشرين الشهيد حسان البنا لأنه عرف عنه الكثير فأعجب بدعوته، وهذا الشيخ عبد الحميد الكشك لا ينسى أن يبلغه سلامه مع كل جزائري تفضل بزيارة بيته ، وهذا مفتي القناة الثانية للإذاعة المغربية كان لا يجيب على أسئلة الجزائريين معللا ذلك بوجود الشيخ أبي سلهام بينهم وأنه لا يقدر أن يتجرأ على الرد عنهم قبله ، من هذا كله ندرك أنه كانت للرجل مكانة خاصة بين الكثيرين  من العلماء الذين بادلهم  و بادلوه التقدير و الإجلال.

المولد و النشأة

ولد سنة 1930 في مدينة الرباط من أب جزائري وأم تونسية لم يتجاوز التاسعة من عمره حتى أتم حفظ القرآن الكريم. زاول تعليمه في جامع القرويين بفاس لينتقل بعدها إلى جامع القيروان بتونس ضمن بعثة إليه ، ليواصل طلبه للعلم في جامع الزيتونة ، و بعد التخرج بشهادات متنوعة فقهية و أدبية مشفوعة بملاحظات شرفية عالية تدل على جده و تفوقه البارز.

التحق بعداها بجامع الأزهر كلية الشريعة والقانون بالقاهرة، فكان له منها شهادة الليسانس بدرجة جيد.

وبعد هذا المشوار الدراسي الطويل، عاد إلى المغرب الأقصى لينصب قاضيا للقضاة من طرف ملكها محمد الخامس لمدة سنة، ثم يعينه في أمانة القصر كاتبا له.

وفي إحدى إجازاته عاد إلى وطنه الأصلي الجزائري فطاب له المقام به ، فتزوج وقرر البقاء فيه ، حيت تسلم وظائف عدة دينية منها و تعليمية لاقى في التحصيل عليها ــــــــــ لا يليقان بقدره ،فشغل منصب مفتش عام لوزارة الشؤون الدينية ، ثم عين أستاذا في ثانوية عبد الكريم فخار بالمدية ، فأستاذا للأدب العربي بجامعة وهران.

و أخيرا ألقى بعصاه بمدية قصر الشلالة التي ختمت ترحاله الطويل الحافل بالتحصيل العلمي والعطاء الكبير لأبناء الأمة ، فأنشأ مدرسة حرة استفادة زمرة من شباب المدينة و غيرها من المدن المجاورة لها ثم درس بالثانوية الوحيدة آنذاك مدة من الزمن

كان حرصه على تبليغ دعوته الإصلاحية، ظل كثيرا دائم التدريس بالمساجد والمجالس إلى أن وافته المنية إثر مرض مفاجئ لفظ فيه أنفاسه الأخيرة يوم 3 جويلية 1984 م .

ترك ورائه مخطوطات ضخمة صهر من أجلها الليالي الطوال فكانت متنوعة من أدب و لغة و دين فقهي تنتظر كلها الإذن بالنشر، نذكر من بينها (كتاب علم العروض) الذي خرج من زاوية التكديس إلى دار الشهاب حيث سيصدر قريبا بالإضافة إلى هذا هناك كتب أخرى هي: علم أصول الفقه ، التراث العربي  التشريعي ، الفنون الأدبية ، شرع الإسلام العتق ولم يشرع الرق ، فتاوى الشيخ أبي سلهام ، الطلاق بين النزعات الانحلالية والعصمة المذهبية ، نظرية الفن بين أرسطو والعرب ، عروبة السلام ، مواطن الاجتهاد في الشريعة الإسلامية ، الجمال الفني في البلاغة النبوية ، الأدب والأديب ، سر النبوغ في الأدب ثم أخيرا كتاب : (أصول حكم في السلام ) .

من تحرير السادة : ــ بهاء الدين (إبن المرحوم )

ــ عميار محمد (استاذ بقصر الشلالة

ــ عباسي عيسى (أستاذ بسيدي العجال

الولية الصالحة والثمرة الفالحة

الولية الصالحة والثمرة الفالحة

لالة تركية قدّس الله سرّها 

2009.10.15 الفجر : يومية جزائرية مستقلة 

ومن النساء الفضليات الشائع ذكرهن في أقطار الجزائر الولية الصالحة والثمرة الفالحة ''لالة تركية'' قدس الله سرها، تلك المرأة الشريفة العفيفة التي يزخر تراثنا الشعبي الحديث بأخبارها وكراماتها، إلى درجة أن صلاحها أصبح مضرب الأمثال يتردد على الشفاه في مدائح وطيب الأقوال، فمن هي رضي الله عنها يا ترى؟! هي الولية الصالحة تركية بنت علي بن يحي بن محمد بن عبد القادر بن إبراهيم بن طه بن علي بن يحي بن عيسى، والذي هو سيدي عيسى بن محمد من آل البيت نسبة إلى سيدنا علي بن أبي طالب رضي الله عنه وأرضاه وفاطمة الزهراء بنت رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم، حيث يتواجد ضريح سيدي عيسى ببلدية سيدي عيسى ولاية المسيلة• ولدت الولية الصالحة لالة تركية بنت علي سنة 1324هـ الموافق لـ 1903م، بدوار سيدي عيسى حاليا دائرة سيدي عيسى ولاية المسيلة، من أسرة محافظة على الدين، والأخلاق الإسلامية، وتقاليد وعادات العرب الأحرار من أهل البوادي الذين اتصفوا بالجود والكرم، وعبادتهم الله وحبهم لرسوله الأعظم سيدنا محمد صلى الله عليه وآله وسلم، وقد أنجب أبوها لها 3 أخوات وأخا واحدا استشهد إبان ثورة نوفمبر المظفرة• نشأت لالة تركية بين أحضان عشيرتها وترعرعت، وحين بلغت سِنَّ الخامسة ساعدها أبوها وشجعها على حفظ القرآن الكريم، وقد حفظته وسنها لم يتجاوز الخامسة عشرة، وهي السن التي أخذت فيها حياتها منعرجا جديدا، وهذا حسب شهود عيان من أهلها وممن عاشروها وعاشوا في زمن صباها، تمثل في خروجها من قبيلتها دون إرادتها وأخذت تنتقل من منطقة إلى أخرى بين الجبال والكهوف لا أنيس لها سوى رب يحميها من مخاطر الإنس والدواب، وهو نعم المولى ونعم النصير• وقد تجولت في في عدة مناطق منها حاسي مسعود، ورقلة، حاسي الرمل، الأغواط، آفلو، عين الصفراء، المشرية، البيض، الشلف، خميس مليانة، سعيدة، وبهذه الأخيرة يقال إنها مكثت بإحدى الخلوات مدة من الزمن، كما زارت كل من فاس ومكناس في المغرب، والساقية الحمراء، ووادي الذهب، وعادت أخيرا إلى منطقة الرشايقة بولايت تيارت مقر زاويتها وضريحها حاليا• وكانت لها نشاطات عدة اجتماعية أدت منها: تربية الناس على التمسك بالدين وطاعة الله، وحب رسوله صلى الله عليه وآله وسلم وطاعة الوالدين، فقد كانت تبغض المتخلق بالأخلاق السيئة وتحذرهم من غضب الله عليهم وتحث على طاعة الوالدين فكانت في كل مرة تقول لزائريها: ''أطيعوا والديكم ثم أطيعوني'' حسب شهادات من عايشوها، كما كانت تنصح البنات بالتخلق بالأخلاق الحسنة والطاعة•

لقد كانت زاوية المرابطة لالة تركية مأوى لكثير من الناس فقد بقي عندها من كان مريضا حتى شفي بإذن الله، وبقي عندها العديد من البنات حتى زوجتهم بنفسها، وبقي عندها من الشباب حتى أسكنتهم وزوجتهم، وبقي عندها من الشيوخ والعجائز حتى توفوا، وغيرهم، وهذه شهادة حية أشهد بها كوني رأيتهم وعايشتهم، ويشهد بها حتى البعض من المعنيين• الأعمال الخيرية - كما عملت لالة تركية على بناء مسجد بزاويتها لإقامة الصلاة والاعتكاف به ولم شمل مسلمي الناحية خاصة أيام الأعياد الدينية كونهم كانوا بعيدين عن القرية ولا يمكن لهم التنقل إليها• - فتحت مدرسة قرآنية وتحملت أعباءها من إطعام وإيواء الطلبة الذين كانوا يدرسون بها• - ساعدت كل من احتاج إليها لترميم مسكنه أو بنائه، أو تزويج أحد أولاده•

:دورها إبان ثورة التحرير الوطني

لقد لعبت المرابطة لالة تركية وبحكم مكانتها في الأوساط السكانية دورا كبيرا في مساعدة المجاهدين المسلمين، ومن بين ما قامت به أنها كانت تخبئ الأسلحة في محيط زاويتها، كما اختبأ عندها الكثير من المجاهدين الذين كانوا بالمنطقة، أو أولئك الذين يأتون من بعيد، كما كانت زاويتها ملجأ لهم، ومركز عبور، ومكانا للراحة، واستعادة قواهم، والدليل على ذلك شهادة الكثير ممن عاشوا الثورة، وأكثر من هذا كانت في بعض الأحيان هي التي تشرف على عملية نقلهم من منطقة لأخرى بواسطة شاحنة أحد المحبين لها، وكدليل آخر بعض الصور التي التقطت لبعض المجاهدين في الزاوية• هذه لمحة وجيزة عن ما قامت به هذه الولية الصالحة إبان ثورة التحرير الجزائرية• وبعد الاستقلال واصلت نشاطها الديني والخيري إلى أن توفيت في 18 جوان 1993م• وتقام ذكرى سنوية بهذه المناسبة في زاويتها العامرة التي يتولى الإشراف عليها حفيدها، فرضي الله عنها وأرضاها، وقدس سرها• هذه نبذة مختصرة عن حياة هذه الولية الصالحة العامرة بالمآثر والمفاخر، رضي الله عنها وأرضاها، وقدس سرها، وجعل أعلى الفردوس مستقرها مع جدها المصطفى صلى الله عليه وآله وسلم

: الشاعر عيسى بن علال

هو عيسى بن علال الزيتوني وأمه خضراء بنت عيسى بن سيدي إبراهيم الولي الأول سيدي إبراهيم ،ولد رحمه الله حوالي سنة 1885 بقصر الشلالة،وبشهادة بعض أبنائه وأحفاده ومعارفه أنه شب وترعرع في عائلة بسيطة أدخله أبوه المدرسة الفرنسية فتحصل منها على مستوى لأبأس بيه،حيث كان شعلة من الذكاء إلى كهولته ثم شيخوخته فاق أبناء جيله من العرب وحتى الفرنسيين قرأ بعد ذلك التاريخ والثقافة العربية والإسلامية وعلوم الدين وثقافة عصره رغم ظروف عصره منها الاستعمار حتى صار من لهم نصيب من الثقافة في بلدة الشلالة التي كان لها مكانة ،كان يجالس مصالي الحاج بعد نفيه هناك،قال الشعر الملحون في أغراض مختلفة مما يعكس سعة اطلاعه وثقافته

قصيدة : قلبي تفكر عربان رحالة لعيسى بن علال 

قلبي تفكر عربان رحـــــــــــالة.....تاريخ افريقيا الشمـــــالي

كفاه كانو قمان خيــــــــــــــــالة.....حسراه قداش ازهيت بابطالي

شوفو أحوال الدنيا الختالـــــــــة....قداه مضات أيام وليــالي

سنين وشهر وايام مداولــــــــــة....آية شريفة صواب تخيالي

أعراش والدايرة الشلالـــــــــــة....انجوع وارحب وازرايب اموالي

واعلى اطراف المرحول مكحالة...ساعة بساعة علفات وامشالي

اجحاف فيهم خودات ولوالة.........حرات وفائقات جمــــــــالي

وفي أنواع التزويج مقــــــالة......عليك بسائقات ليبــــــــــــالي

بنات لهم صفات غـــــــزالة.......منورات الجمال أصالي

ألثيت كريش نعام يكحـــــالة.....طلقوه تحتو دينار شعــــــــــالي

وحواجب حرف الخوجة المالة...وعيون سود بلا نوع تكحالي

واخدود كي ورد امفسخ اكبالة...واشفاف كي شرك عليه تنزالي

مجبود فضة خدموه كنتالة........أمادنا من صنعه البنـــــدالي

والعنق راية قومان وامحالة......واعضاد براق يشير وايشالي

والبنذ كي ثلج احذا الموالة.......كي صب وامتع وصحى على تالي

والساق رداس ابحس خلخاله....افيق الي سكران بوهـــــــــالي

اذا فزو فزة وتخمـــــــالة........ابليس طردوه اوطى وجيبالي

اسروج على الخيل تبان شعالة...واركاب لماع اتقول هلالي

واتماق مكتوبة فيه بسمالة........حجاب يكفي الحسود مقالي

واشبور به فرسان خلخالة.......به الشجعان اتلحق التـــالي

واهراج والصيادين قلقالة.......الوالعين يلجو الغــــــــزالي

واسلاق قداه فتشو حـــــالة.....واعلى طيور الكنبيل فيلالي

اتفز مع الخيل اتعود رادالة.....كي حام عنها مسبوق الأنجالي

الميز قال هنايااليبــــــــــالة.....ابنو خيام وحطو الرحـــــــالي

سدوا عشاو اقوار متقابلة.......والقوم تصطاد ونجعها فـــالي

اعبيد خدام اظراف روقالة.....مبروك دارك صحيت يا خالي

والعام ساعد بامطار هوطالة....واغدير تروى منه الأموالي

عطيل بنوار ايزيد تخبالة........يبرر زاد بنداه جمـــــــالي

احليب خلفات امطعم الحالة......جابوه رعيان البن يحلالي

زوال خواك ابدقلات تتلالة......حتان ياتو باشوال عمالي

قلبي يحب العربان....ويحب ناس المدون....واعوايد عرب تزيان

وأنواع في التمدون

وجموع ميعاد.....ومجالس التديون.....محتاوي على القرآن

واعوام من كل افنون

يحيو القلب العطشان.....يحيو القايس مفتون...ويحب ثاني بستاني

واثمار من كل اللون

مختلفات الالوان.....عنها النص المفنون......وانوار ورد نعماني

واربيع بامطار امزون

وفي بلاد المدون رجــــــــالة.......سدات قداه ايوافقوا حــــــــالي

باكلام ربي قرآن جلجـــــــالة......واعلوم يحيو بها الأجيــــــالي

يعطوك على السؤال دلالـــــة......فرسان في البلاغة الأمثــــالي

والنص بلغوا به الجهـــــــــالة.....يزيد للعارفين كمــــــــــــــالي

رجال لهم زوجات حلالـــــــة.....كي حور جنة سكناهم عـــــالي

محافظات على دينهم حــــــالة....مؤدبات الجيران بافعــــــــالي

وانواع في التمدون سلســـــالة....تاريخ الأندلس يهـــــــــــــوالي

قداه فازو سبحان تعـــــــــالى.....بلغو النهاية شانهم غـــــــــــالي

اتمهروا في الحكمات والآلة.......والطب يشفوا به العــــــــلالي

كسبوا علوم اليونان رمالــة.......منجمين ايدلوا الهمـــــــــالى

اوزادوا عليهم واعلاو بمسالة....بالدين مشهور اعمر الخــــالي

فينا اولاد العربان رحـــــــالة.....لذياب بن غانم فارس امشالي

واشرف جادوا باكرام والمالة....لو كان بهم خصاص في الحالي

واجواد لهم في الدم بطالة........مسبلين الأعمار رجـــــــــالي

ديمة ايتم الكلام باكماله..........باصلاة على الرسول والآلي

الحاج عيسى اوليد علالة.....معروف وطن سكناه شلالي

طلاب من الاله تعــــالى.....يتكرم على الأمة ايمعالي

وعليه الوالدين والألـــــة.....رضات منو ممحي الأزلالي

الله يا ذا الجلالــــــــــــة.......الظن فيك ابقابول سؤالي

اتبدل السيئات حلالــــــة......بجاه محمد سيد الأجيالي

أنا اعتقادي بيك والنـــــالة.....وانت اللي داري وش في بالي

أنت العالم واحنا الجهالة........أنت القداد اتقد الأعمالي

أنا الفقير أنت ذو مالـــــة.......اتكرم على محتاج زوالي

أنا الضعيف اذليل مذلالة......وانت الوفاق تسقم احوالي

أنا الحاصل بافعالي مرذالة....وانت السلاك اتسلك احوالي

عيسى ايتم الكلام باكمالة......بصلاة على الرسول والآلي

واسلام على العشرة الفوضالة...واجماعة الصحابة الأبطالي

خليفي أحمد صوت بحجم الأصالة...يصارع المرض بقلم : جميلة طلباوي

أتساءل ما الذي يَلزم الفنّان الذي يكرّس وقتا طويلا من عمره للفنّ في الجزائر حتى يلقى العناية و الاهتمام، بالأخصّ إذا ما باغته المرض و أبعده عن الوسط الفنّي و عن الأضواء حتى تكاد الأجيال الجديدة لا تعرفه.

هذا التساؤل طرحته على نفسي حين وُجهتْ لنا في شهر رمضان دعوة لحضور تكريم عميد الأغنية الصحراوية البدوية الفنّان الكبير خليفي أحمد من طرف بلدية سيدي امحمّد بالجزائر العاصمة و هذا بتاريخ 21رمضان 1431ه الموافق ل31أوت 2010م الطبعة الخامسة لتظاهرة "برنوس سيدي امحمد" التي خصّصتها البلدية للفنّانين.

و سافرت الى الجزائر العاصمة و كلّي شوق للقاء الفنّان الكبير خليفي أحمد صاحب رائعة "قلبي اتفكر عربان رحالة"، كان الحفل بمقرّ البلدية و كان راقيا و متميّزا حضره عدد كبير من الفنّانين الجزائريين نذكر منهم : فريدة صابونجي ، عمّار العسكري ، بهية راشدي ، عايدة كشود ، محمد عجايمي ، سعيد حلمي ، عمر زلوم المعروف بقريقش، و فوزي صايشي المعروف برميمز ، حضر الحفل أيضا الأستاذ الطاهر بن عيشة و عبد النور شلوش ، قاسي تيزي وزو، إضافة الى فنّانين آخرين و موسيقيين و مخرجين منهم أمينة كسار ، عبد الحميد طيطاش و عبد الحميد رابية.

كما حضرت عائلة الفنّان الكبير ، حضر الأبناء و الأحفاد ، لكن هو تعذّر عليه الحضور ، المرض كان أقوى منه ، هكذا أعلن لنا السيد مختار بوروينة رئيس بلدية سيدي امحمد و دعا الابن الأكبر للفنّان محمد الأمين ليرتدي "برنوس سيدي امحمد" نيابة عن والده .

كانت لحظة مؤثرة تقدّم فيها محمد الأمين إلى الميكرفون ليقول: هذا البرنوس أكبر منّي ، بعد عودتي مباشرة إلى البيت سأسلّمه لصاحبه .

كما شكر البلدية على المبادرة و الفنّانين على الحضور ، قال لهم : طيلة تواجد والدي في الساحة الفنّية تعامل مع كلّ الفنّانين بمحبّة و تواضع و وفاء و ها هم اليوم في ليلة العرفان هاته يبادلونه الحبّ بالحبّ بهذا الحضور.

و فعلا لمسنا هذا الحبّ الكبير من الفنّانين للأستاذ خليفي أحمد ، خاصة عندما حضرت الفنّانة نوال زعتر متأخرة عن الحفل بسبب إلتزامها مع حصة إذاعية ، دخلت بعفويتها و طيبتها لتسلّم على عائلة الفنّان و هي تؤكد لهم بأنّها لا يمكن أن تتأخر عنهم أبدا مهما كانت الظروف و في كلّ الأحوال ، لن تتأخر عن هذا الرجل الذي يحبه و يحترمه كلّ الفنّانين.

خلال حفل التكريم عرضت جمعية أضواء فيلما وثائقيا من إخراج عمّار رابيا كان ثريا بشهادات الأصدقاء و الأبناء و بقصيدة رائعة أهداها له الفنان محمد عجايمي إضافة الى تسجيلات تلفزيونية نادرة للمخرجين مينة كسار و عبد الحميد طيطاش حول مسيرة الفنان خليفي أحمد .

و الاسم الحقيقي للفنّان خليفي أحمد هو أحمد عباس ولد عام 1921 بسيدي خالد بولاية بسكرة حفظ نصف القرآن و هو صغير السن ، كما تأثّر بخاله الشيخ بن خليفة الذي كان مداحا و يشرف على مجموعة صوتية لفوج صوفي تابع لزاوية الرحمانية

استقرّ في عام 1941م بقصر الشلالة أين التقى بأحد الموسيقيين الذي لقنه فن الموسيقى هو الذي كان يملك الإستعدادت الطبيعية لذلك

بعد عامين غادر قصر الشلالة متوجها الى الجزائر العاصمة التي مكنته من إرساء شهرته أولا بصفته مؤديا للمدائح الدينية في مسجد سيدي امحمد بحي بلوزداد و فيما بعد كقائد للفرقة الموسيقية البدوية بالاذاعة.

كان الأستاذ البودالي سفير قد أسس ضمن هذه المؤسسة خمس فرق موسيقية ، و خلال الحصة الإذاعية "من كل فن شوي " للأستاذ محمد نجيب حشلاف برز اسمه لدى المستمعين و الجمهور ، كما سمحت له هذه الحصة أن يتعرف على بعض شعراء الملحون من بينهم الشيخ عيسى بن علال الذي كتب له "قلبي اتفكر عربان رحالة"و التي نال بها نجاحا باهرا.

شارك أيضا في حصة إذاعية أخرى كان يقدّمها الشيخ رحاب الطاهر و التي كانت تتناول مواضيع الغناء البدوي . في هذه الفترة تميّز فيها بأغنية من التراث و هي "قمر الليل" و التي بفضلها تمكن مرّة أخرى من الحصول على نجاح كبير و زادت شعبيته و زاد إقبال الجمهور على أغانيه الأصيلة .

من الجوائز التي حصل عليها الأستاذ خليفي أحمد الجائزة الأولى في المهرجان الوطني للأغنية الجزائرية الذي تمّ تنظيمه في شهر جوان عام 1966م بمدينة وهران ، و كان الشيخ خليفي أحمد من بين المشاركين في الأسبوع الثقافي الجزائري بباريس عام 1972م، كما شارك في عدد لا يستهان به من الحفلات الفنّية التي تمّ تنظيمها عبر العالم العربي.

تحصّل الشيخ خليفي أحمد على امتيازات من السلطات العليا للبلدان التي زارها و من المؤسسات المختصة في ميدان الحفاظ و تنمية التراث الوطني.

بفضل صوته الجوهري القوي الساحر استطاع خليفي أحمد أن يمثّل وحده و طيلة نصف قرن النوع البدوي المعروف بالأياي و هو لون جزائري محض.

انسحب الأستاذ خليفي أحمد من الساحة الفنّية بسبب المرض بعد مشاركتين متميّزتين الأولى في الأسبوع الثقافي الأول الذي نظّم بالمملكة العربية السعودية في شهر ديسمبر من عام 1987م و الثانية في تظاهرة موسيقية نظّمت بالمغرب الشقيق في جويلية من عام 1988م.

كانت ليلة العرفان ، ليلة تكريم عميد الأغنية الصحراوية خليفي أحمد ليلة لا تنسى أبدا ، كانت ليلة الوفاء من الفنانين الذين أدلوا بشهاداتهم حول طيبة خليفي أحمد و حضوره المبهر على الشاشة و قدراته الصوتية الكبيرة التي أهلته للتربع على عرش الأغنية الصحراوية.

ندعو الله للأستاذ خليفي أحمد بالشفاء العاجل و نشكر بلدية سيدي امحمّد على الدعوة كما نشكر الأستاذ عبد القادر بن دعماش على المعلومات التي زوّدنا بها حول مسيرة هذا الفنّان الكبير